-
1 утыру
неперех.1) в разн. знач. сади́ться, уса́живаться, сесть || сиде́ние, присе́сташарга утыру — сади́ться ку́шать
ял итәргә утыру — уса́живаться поудо́бнее на скаме́йку
бер утыруда — за оди́н присе́ст
2) перен.; разг. сади́ться/сесть, заня́ть (ме́сто, до́лжность)председатель урынына утыру — заня́ть ме́сто председа́теля
3) сади́ться/сесть, приземля́ться/приземли́ться, соверша́ть/соверши́ть поса́дкукүбәләк чәчәккә утырды — ба́бочка се́ла на цвето́к
самолёт төшеп утырды — самолёт соверши́л поса́дку
кош ботакка утырды — пти́ца се́ла на ве́тку
4) сесть (в тюрьму и т. п.), сиде́ть (в тюрьме и т. п.), сиде́ть, лиша́ться/лиши́ться свобо́ды; отсиде́ть ( в заключении)5) сиде́ть, находи́ться в сидя́чем положе́нииалда утыру — сиде́ть впереди́
ул өстәл артында утыра — он сиди́т за столо́м
6) в разн. знач. сиде́ть, быть, находи́ться, пребыва́ть в (каком-л.) состоя́нии (где-л.)эшсез утыру — сиде́ть без де́ла
җыелышта утыру — сиде́ть на собра́нии
өйдә утыру — сиде́ть до́ма
концертта утыру — сиде́ть на конце́рте
кунакта утыру — сиде́ть в гостя́х
бер класста ике ел утыру — сиде́ть в одно́м кла́ссе два го́да
7) перен. сесть, сле́довать (какому-л.) режи́мудиетада утыру — сиде́ть на дие́те
бәрәңгедә генә утыру — сиде́ть на одно́й карто́шке
8) сиде́ть ( на яйцах), выси́живать птенцо́вана каз йомыркада утыра — гусы́ня выси́живает птенцо́в ( сидит на яйцах)
9) перен. засиде́ться ( о девках)10) стоя́ть, располага́ться/расположи́тьсяшәһәр елга буенда утырган — го́род располо́жен на берегу́ реки́
11) сели́ться, расселя́ться, поселя́ться/посели́тьсяалар авыл кырыена утырганнар — они́ посели́лись на краю́ дере́вни
12) засе́сть, застрева́ть; сади́ться, сиде́тьүпкәдә пуля утыра — пу́ля застря́ла в лёгких
баржа комга утырган — ба́ржа се́ла на мель
китапларга тузан утырган — кни́ги покры́лись пы́лью
стенага корым утырган — стена́ закопте́ла
елга төбенә ләм катлавы утырган — на дне реки́ лежи́т слой и́ла
14) перен. лежа́ть/лечьйөрәккә таш булып утыру — лечь ка́мнем на се́рдце
бу эшкә күңел утырмый — к э́той рабо́те душа́ не лежи́т
15) индив. оседа́ть/осе́сть, сади́ться/сесть || оса́дкакар күзгә күренеп утырды — снег на глаза́ осе́л
йорт торган саен утыра — дом (проседа́ет) оседа́ет всё бо́лее
16) подходи́ть/подойти́, быть к лицу́, сиде́ть ( об одежде)гаскәри кием аның өстендә яхшы утыра — вое́нная фо́рма на нём сиди́т о́чень хорошо́
17) впада́ть/впа́сть, вва́ливаться/ввали́ться (о глазах, щеках)аның күзләре утырган — у неё глаза́ ввали́лись
18) сади́ться/сесть, укора́чиваться/укороти́тьсябу ситса утыра — э́тот си́тец сади́тся
йон һәм ярым йон әйберләре юганда утыра — шерстяны́е и полушерстяны́е ве́щи при сти́рке садя́тся
19) в разн. знач. устана́вливаться/установи́тьсякөннәр утырып китте — пого́да установи́лась
юллар утыргач барырбыз — пое́дем, когда́ устано́вится доро́га
чана юллары утырды — установи́лся са́нный путь
аның холкы утыра төшкән — хара́ктер его́ немно́го установи́лся
20) вправля́ться/впра́виться, станови́ться/стать на ме́сто ( о вывихе)21) вступа́ть/вступи́ть в определённую фа́зу (роста, цветения, колошения)серкәгә утыру — опыля́ться
тупсага утыру — с.-х. пойти́ в тру́бку
алмагачлар шау чәчәктә утыралар — я́блони бу́йно цвету́т
басу ямь-яшел утыра — поля́ покры́лись зелёными всхо́дами
22) перен.; прост. обма́нываться/обману́ться, просчита́ть, прогада́ть, оказа́ться в убы́тке (в дурака́х)•- утырган йомырка
- утырган килеш
- утырган кыз
- утырган тавык
- утырып баручы
- утырып калу
- утырып чыгу
- утырып эшләү
- утырып яву -
2 утыру
-
3 арт белән утыру
-
4 артка утыру
= арт белән утыру1) уса́живаться (усе́сться, сесть) за́дом ( о животных)2) уса́живаться (усе́сться, сесть, присе́сть) за́дом (мя́гким ме́стом) ( о человеке) -
5 ашка утыру
-
6 ләжбәеп утыру
= ләжбәеп яту диал. лежа́ть (сиде́ть) развали́вшисьсм. тж. җәелеп утыру -
7 юешеңә утыру
-
8 юешкә утыру
= юешеңә утыру сесть в лу́жу -
9 абайлап утыру
см. абайлап тору 2) -
10 авыз ачып карап утыру
-
11 агып утыру
1) см. агып тору 1)-4)2) течь, вытека́ть, утека́ть (о воде или жидкости из какого-л. сосуда и т. п.)3) (аркылап, өстеннән) протека́ть4) ( саркып кына) сочи́ться, проса́чиваться (о керосине из сосуда и т. п.)5) течь, протека́ть, подтека́ть (о худом самоваре, старой кадушке, баке горячей воды, горючем в каком-л. сосуде) -
12 атланышып утыру
см. атлану I 1), 3) -
13 аһылдап утыру
-
14 ашарга утыру
= ашарга утырышу сади́ться (сесть, уса́живаться/усе́сться, заса́живаться/засе́сть) за обе́д (стол, за́втрак, у́жин, тра́пезу) -
15 башакка утыру
пойти́ в ко́лос, заколоси́ться -
16 бәс утыру
= бәс төшү -
17 бюллетеньдә утыру
-
18 гаепләнүчеләр урындыгына утыру
= гаепләнүчеләр урындыгына эләгү попа́сть под суд, сесть на скамью́ подсуди́мых -
19 гафләт утыру
-
20 гәпләшеп утыру
бесе́довать (до́лго)
См. также в других словарях:
утыру — 1. Аяк өсте яки яткан хәлдән аякларны сузып, салындырып яки бөкләп арт белән урындыкка, идәнгә һ. б. тиеп урнашу, гәүдәнең өске яртысын гына вертикаль хәлгә кую. Шул хәлдә булу 2. Берәр җиргә бару өчен каян да булса урын алу 3. сөйл. Нин. б. эштә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
басу — I. и. Культуралы үсемлекләр үстерелә торган җир мәйданы, иген кыры. Иген кырының аерым бер иген үскән өлеше үлән басуы. БАСУ КАПКАСЫ – Авылдан кырга чыгу юлларында корылган капка, кыр капкасы. II. БАСУ – ф. 1. Аякка калкыну, вертикаль хәлгә килү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кунаклау — I. 1. Кош корт тур: берәр биек урынга очып менеп утыру. Төн үткәрү өчен берәр биек урынга куну (тавыклар тур.) 2. күч. Биегәеп торган берәр урынга менеп утыру. Урын алып утыру креслога к. . II. КУНАКЛАУ – Кунак булып бераз тору … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җирләшү — 1. Нин. б. урынга урнашу, утыру ишек төбенә җирләштек 2. Нин. б. урынга урнашып яши башлау, төпләнү Уфада җирләшеп калган 3. Һавадан җиргә төшү, җир өстенә төшеп утыру парашют белән төшеп җирләшү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
калгаю — ф. 1. КАЛГАЕП ТОРУ – Бер урында озак төз басып тору 2. КАЛГАЕП УТЫРУ – Озак вакыт төзгә катып утыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
куну — 1. Очып килеп берәр биек урынга утыру, басу (кошлар, бөҗәкләр һ. б. тур.). Һавадан очып килеп бәрелү (җансыз әйберләр тур. 2. Берәр өсйөзгә ябышу, утыру (тузан, дым һ. б. тур.) 4. Кайда да булса төн үткәрү, йоклап чыгу төн к. 5. хәл ф. форм. КУНА … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
лакаеп — Л. УТЫРУ – Бик иркен һәм ямьсез рәв. җәелеп утыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
лапаеп — Л. УТЫРУ – Бик иркен һәм ямьсез рәв. җәелеп утыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
моңаю — (МОҢАЙТУ) (МОҢСУЛАТУ) – 1. Кайгыру, сагышлану. Сагышланып, моң белән моңаеп карый 2. Боегу, уйга бату, күңелсезләнү. Уйланып, хисләргә бирелеп утыру 3. Моңлы итеп көйләү, җырлау 4. күч. Тын гына утыру, моңлы булып күренү, күңелсез булу (җансыз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рәшәткә — 1. Тар такталардан тезеп яки металл чыбыкларны аркылы торкылы беркетеп эшләнгән корылма. Такта яки металл чыбыклар белән берәр нәрсәне, урынны әйләндереп алган койма, киртә 2. Каты ягулык янганда көле аска төшсен өчен куелган челтәр. РӘШӘТКӘ… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сәке — Элекке авыл өченә хас, идәннән ярты метр чамасы күтәртеп җәйгән калын такталардан торган утыру яту урыны (табын итеп тә файдаланылган олы сәке бөтен түрне алып тора, ә ян сәке гадәттә бер генә озын тактадан һәм йөзлексез була). Сәкегә охшатып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
